Asgari ücrete 1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olmak üzere yüzde 49 oranında zam yapılmıştı. Böylece 11 bin 402 lira olan net asgari ücret 17 bin 2 lira olarak uygulanmaya başlamıştı. Yine 13 bin 414 lira olan brüt asgari ücret de 20 bin 2 liraya çıkmıştı. Asgari ücretteki bu artış aynı zamanda en düşük (taban) kıdem tazminatını da belirliyor. Kıdem tazminatı, son işyerinde çalışılan her tam yıl için 30 günlük son brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Asgari ücretlinin yani en düşük maaşlı işçinin kıdemi, 1 Ocak’tan itibaren 20 bin 2 liralık brüte göre hesaplanıyor.
ŞİMDİDEN TAHMİNLER YAPILIYOR
Asgari ücret 1 Ocak 2025 itibarıyla yeniden belirlenecek. Aralık ayında toplanacak Asgari Ücret Tespit komisyonundan çıkacak kararla yapılacak zam da netleşmiş olacak. Ancak yaklaşık 7 milyon kişiyi ilgilendiren asgari ücret zammıyla ilgili şimdiden tahminler ve hesaplamalar yapılmaya başlandı. Enflasyon tahminlerine ve işçi kesiminin taleplerine göre yüzde 25-45 aralığında bir zam sıkça dile getiriliyor. Bu tahminlere göre yeni asgari ücret 21 bin 200 lira ile 24 bin 650 lira arasında olabilecek.
EMEKLİ ADAYLARI DİKKAT!
Bu artışlar da kıdem tazminatının zamlanması anlamına geliyor. Kıdem tazminatındaki hesap değişimi yani artışı özellikle EYT hakkıyla veya normal şartlardan emekli olacakları yakından ilgilendiriyor. Çünkü yasalara göre emeklilik hakkı elde edenler kıdem tazminatını alıp işten ayrılabiliyor. Askerlik ve evlilik nedeniyle işten ayrılanlar da kıdemlerini alabiliyor. Asgari ücretli şu anda 1 yıllık çalışması karşılığında 19 bin 850 lira net tazminata hak kazanıyor. Yani 10 yıldır aynı işyerinde çalışana 198 bin lira ödeniyor.
BRÜT ÜCRETLER NE OLABİLİR?
Yeni yılda tahminlere göre yapılacak zamlarla birlikte asgari ücretlinin kıdem tazminatının en az yüzde 25 yükseleceği öngörülüyor. Eğer asgari ücret yüzde 25 zamla 21 bin 200 lira olursa bu tutarın brütü 25 bin 874 liraya çıkacak. Asgari ücret yüzde 30 zamla 22 bin 102 liraya çıkarsa brüt maaş 27 bin 136 lira olacak. Zam yüzde 35 olursa net asgari ücret 22 bin 952 liraya, bunun da brütü 28 bin 325 liraya yükselecek. Eğer zam yüzde 45 olursa net asgari ücret 24 bin 650 lira, brüt asgari ücret ise 30 bin 700 lira olacak. Yeni brüt maaşlara göre en düşük kıdem tazminatı net 19 bin 850 liradan 25 bin 677 liraya çıkacak.
TAVANDA GÜNCELLEME PERİYODU 6 AYDA BİR
Kıdem tazminatının 1 yıl için en yüksek tutarını ifade eden tavan ise memur maaş katsayısına göre belirleniyor. Diğer bir deyişle memur maaşındaki artışa endeksli bir kıdem tavanı var ve ocak-temmuz olmak üzere 6 ayda bir güncelleniyor. Şu anda tavan tutar 35 bin 58 lira. Ocak ayında memura yüzde 15-20 arası bir zam yapılacağı enflasyon rakamlarına göre tahmin ediliyor. Böyle bir durumda tavan tutar 41-42 bin lira civarında olacaktır.
HESABA NELER DAHİL EDİLİYOR? YOL, YEMEK, PRİM...
Kıdem tazminatı, işçinin son ücreti üzerinden hesaplanır. Tazminatın hesaplanmasında ücret dışında işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de dikkate alınır. Yan ödemeler hariç ücret, çıplak ücreti oluşturur. Örneğin asgari ücret çıplak ücrettir. İşçiye ücret dışında sağlanan menfaatler varsa, ihbar ve kıdem tazminatının hesabında bu ödemeler de dahil edilir. Buna giydirilmiş ücret denir. Giydirilmiş ücret, normal ücrete ilaveten yol, yakacak, yemek, giyim yardımı, teşvik primi, kıdem ücreti, kira barınma yardımı, bayram harçlığı gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemelerden oluşur.
DEVAMLI OLAN ÖDEMELER
İşyerinde kullanılmak üzere verilenler dışındaki giysi yardımları, işçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası primi ödemeleri de tazminata esas ücrete eklenir. İlave ödemelerin giydirilmiş ücret hesabına dahil edilebilmesi için ödemelerin devamlı yapılması gerekiyor. İşverenin bir defaya mahsus yaptığı ödemeler giydirilmiş ücret hesabına dahil edilmiyor. Örneğin; brüt ücreti 20 bin 2 lira olan ve işverenin sağladığı araçla işe gelip giden, işyerinde yemek yiyen işçi için yemek ve servis ücreti hesaplanarak brüt ücrete eklenir. Toplam yemek ve ulaşım giderlerinden işçi başına düşen tutar 5 bin liraysa kıdem 25 bin 2 liradan hesaplanır.