Piyasalarda düşüş trendi 2.5 aydır devam ediyor. Borsa İstanbul güç kaybı yaşıyor. BİST’in tarihi zirvesi olan 11 bin 245 puandan başlayan düşüş dalgası 8 binli puanlara kadar geldi. Yüzde 20’i aşan kayba uğrayan BİST için uzmanlar önemli açıklamalarda bulundu.
Türkiye ekonomisi zorlu günleri geride bıraktı. Dezenflasyon süreci başlarken cari açıkta gerileme, ihracatta artış, gri listeden çıkma, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not yükseltişi, para politikasındaki rasyonelleşme, mali disiplin, Orta Vadeli Program kapsamındaki tedbirler gibi birçok önemli gelişme yaşandı.
Piyasalar ekonomiye ilişkin bu gelişmeleri kayda almamış gibi davranmaya başladı. Borsa İstanbul hızlı düşüş yaşarken döviz kurlarında artış başladı. Baz etkisi nedeniyle enflasyon düşüşe geçse de aylık enflasyonun yüksek olması yüksek faiz ortamının devamına işaret etti.
BORSA İSTANBUL TARİHİ ZİRVESİNDEN DÜŞTÜ
Borsa İstanbul tarihi zirvesi olan 11 bin 245 puan seviyesinden 8869 puana kadar geriledi. Yüzde 20 oranında kayıp yaşayan BİST’te hisse bazlı bakıldığında yatırımların kayıpları daha da derinleşti. Parasını mevduatta risksiz olarak değerlendirselerdi 1 milyon liraya 3 ayda yüzde yüzde 13 oranında bileşik faiz getirisi gelir ve anapara+faizin brüt getirisi 1 milyon 130 bin lira oluyordu.
Yatırımcıların borsadan zararlarını çıkarması için yüzde 20'lik zararın silinip üstüne de hızla yükselmesi gerekiyor ki 2.5 aylık kayıp hızla ortadan kalksın.
MEVDUAT FAİZİNDEKİ YÜKSEKLİK YATIRIMCIYI CEZBEDİYOR
Türk Lirası mevduata uygulanan yüksek faiz yatırımcıları risksiz ortama yönlendiriyor. Bankaların yıllık yüzde 50 faiz vermesi ve bir süredir de yüksek faiz ortamının devam etmesi bileşik faiz açısından enflasyonun üzerinde reel getiri sağlıyor. (Not: 1 yıl boyunca yüzde 50 civarında yıllık faiz alınması durumunda enflasyonun üzerinde reel getiri sağlanmış oluyordu.)
YABANCI YATIRIMCININ PAYI AZALIYOR
Borsa İstanbul’da yurt dışında yerleşik kişilerin hisse senedi stokları piyasa değeri 34 milyar 50 milyon dolar olarak gerçekleşti. DİBS (Kesin Alım) stokları 15 milyar 968,3 milyon dolar, DİBS (Ters Repo) stokları 5 milyar 119,2 milyon dolar, DİBS (Teminat) stokları 5 milyar 119,2 milyon dolar oldu. Genel yönetim dışındaki sektör ihraçları 280,7 milyon dolar seviyesinde açıklandı.
Hürriyet'ten Burak Taşçı'nın haberine göre; uzmanlar Borsa İstanbul’daki düşüşü ve yatırımcılara tavsiyelerini açıkladı.
“BİST’TE YIL SONUNDA 11 BİN PUAN GÖRÜLEBİLİR”
Eral Karayazıcı - Inveo Portföy - Fon Yönetim Müdürü: İlk yarıyılda yüzde 28 artış kaydederek 253 dolardan 325 dolaraa yükselen BIST ikinci yarıyılda satıcılı bir seyre sahne oluyor. Ekim ayının ilk haftası içinde 263 dolara geriledi ve 2024 getiri oranı dolar bazında yüzde 4’e düştü. Şartlar iyi olduğunda borsalarda fiyatların kötü (yüksek) şartlar kötü olduğunda ise fiyatların iyi (yani ucuz) olması finansal piyasaların değişmez kuralıdır. Ben ileri doğru baktığımda borsanın yatırım için ve yatırımı olanlar adına da ağırlık arttırmak için son derece cazip bir hale geldiği görüşündeyim. Endeksin yılı 300 dolara yakın (11,000 puan civarı) bir değerde kapatma ihtimalini daha yüksek buluyor, 6-9 ay içinde 340 – 375 dolar bandına (TRY bazında 15,000 puan civarı) yükselme potansiyelinin de geçerliliğini koruduğunu düşünüyorum.
“İMKANI OLANLAR KAYDA DEĞER GETİRİ SAĞLAYACAK”
Riskler gerçekleştikten sonra yönetilemez. Fiyatlar ucuz değilken “hareket var ben de dahil” olayım diyenler maliyetli bir deneyim edinmiş oldu. Bu Türkiye’ye özel bir durum da değil. Bireysel yatırımcıların her finansal araçla ilgili karar alırken şartların büyüsünden uzak kalıp, fiyatları da dikkate alması gerekiyor. Evet bence önümüzdeki 3 çeyrek şartlar destekleyici olmaya aday. Özellikle cari fiyatlardan ilave yatırım imkanı olanların kayda değer getiri sağlama ihtimallerini yüksek buluyorum.
“BİST 11 BİN 500 PUANDAN YILI KAPATABİLİR”
Cemal Demirtaş - Ata Yatırım Araştırma Genel Müdür Yardımcısı: Borsadaki baskının birkaç sebebi var. Yüksek faiz ve enflasyon beklentilerinin henüz kırılamamış olması ve kredi faizlerinin yüksek olması, yatırımcıların yatırım tercihlerini kısa vadede mevduata yöneltmesi ve kredili işlemleri taşımanın zorluğu, hisse fiyatları üzerinde baskı yaratıyor. Öte yandan, jeopolitik endişelerin artması da genel olarak borsa üzerindeki baskıyı artırıyor. Biz yıl sonuna kadar olan süreçte, jeopolitik konularda öngörülemeyen bir gelişme olmadığı takdirde, BIST-100 endeksinin mevcut 9.000 seviyelerinden daha yüksek bir seviyede dengeleneceğini, enflasyonda düşük ve faiz indirim beklentilerinin yakınlaşmasıyla birlikte 10.500-11.500 aralığında kapanabileceğini düşünüyoruz.
“YATIRIMCININ ÖNÜNÜ GÖREMEMESİ NORMAL”
Dr. Erkan Kork-BankPozitif Yönetim Kurulu Başkanı: Pay piyasaları için yapılan tahminler ve gelecek öngörüleri her zaman her şeyin normal olarak değerlendirildiği senaryolar üzerinden yapılır. Maalesef bulunduğumuz bölgede normale göre öngörüde bulunmak çok zor. Jeopolitik gelişmeler ve yaşanan kaos ortamıyla Orta Doğu’daki yangın maalesef söndürülemeyecek seviyeye doğru ilerliyor. Yatırımcının böyle bir ortamda önünü görememesi çok olağan bir durum. Yılı kapatmamıza yaklaşık 3 ay kaldı. Bu süre çok da kısa bir süre değil aslında. Çok şeyin değişebileceği, olumsuz havanın dağılarak daha stabil bir ortama kavuşulabilecek uzun bir zaman zarfından bahsediyoruz. Aracı kurumların verdiği tahmini hedeflere erişilemese dahi Borsa İstanbul’un yılı şu an bulunduğu seviyenin çok çok daha üzerinde bir noktada kapatacağına inanıyorum.
“BİST’TEN UMUTLUYUM, YIL SONUNA KADAR YÜKSELECEK”
Türkiye adına olumlu gelişmelerin yaşandığı bir yıl geçiriyoruz. Bu pozitif hava bu seneyle sınırlı kalmayıp 2025’te de sürecektir fakat içeride yaşanan olumlu gelişmeler kadar dışarıda da olumsuz gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Bölgedeki savaş hali yayılıyor ve yatırımcı bu belirsizlik ortamında yatırımını güvenli liman olarak tanımlanan altın gibi kıymetli emtialara kaydırıyor. İkinci çeyrek bilançolarının da BIST performansında aşağı yönlü etkileri oldu. Ama net bir şekilde söyleyebilirim ki; Orta Doğu’da uzun yıllardır süren ve son bir yıldır sistematik bir soykırıma dönüşen savaşın etkileri olmasaydı Borsa İstanbul bugün aracı kurumların verdiği tahmini hedeflerin çok daha üzerinde bir performansa sahip olacaktı. Ama yine de umutluyum ve endeksin yıl sonuna kadar şu an bulunduğu noktanın çok daha üzerinde bir seviyeye geleceğini düşünüyorum.
“UZUN VADELİ YATIRIMCILAR KAZANACAKTIR”
Bu noktada yatırımcıyı kısa ve uzun vadeli diye ikiye ayırmak lazım. Uzun vadeli yatırımcının kayıplarını her halükârda 2025’in ilk yarısına kadar telafi edeceğini düşünüyorum. Hatta uzun vadeli yatırımcı düşüşleri alım fırsatı olarak değerlendirip portföyüne yeni hisseler de katacaktır. Elinde nakit para bulunanlar için zaten önemli bir fırsat döneminden bahsediyoruz. Her inişin bir çıkışı olacaktır ve uzun vadeli yatırımcı da endeksteki düşüşü bu şekilde yorumlayacaktır.
“KRİZ ORTAMI BERABERİNDE FIRSAT GETİRİR”
Yılbaşından itibaren mevduatın borsaya önemli bir rakip olması ve yüksek faizlerle beraber talepteki daralmanın ardından enflasyon muhasebesinin de etkisiyle baskılanan bilançolar BIST 100 endeksinin yükselişini sınırlı bir seviyede tuttu. Endeksle birlikte hisse yoğun yatırım fonları ve BES’ler de etkilendi doğal olarak bu durumdan ama şunu unutmamalı ki; her kriz ortamı beraberinde fırsatları da getirir. Pay piyasalarının önümüzdeki süreçte ivmeleneceğini ve yatırımcıyı mutlu edeceğini düşünüyorum.
“EKONOMİK PROGRAM İYİ ÇALIŞIYOR”
Orta Doğu’daki jeopolitik gerilimin etkileri zamanla soğuma evresine girecektir. Zaten küreselde bir faiz indirim furyası başladı. Bizde de yakın zamanda başlayacaktır diye umuyorum. Borsa İstanbul da bu süreçten olumlu etkilenecektir. Ekonomik program iyi işliyor, yabancı yatırımcı da bu süreçte ibreyi Türkiye’ye doğru çevirdiğin de ki yakında güzel haberler gelecektir BIST100’ün çok daha iyi bir seviyeye ulaşabileceğini düşünüyorum. Endeks şu an bulunduğu seviyeden çok daha yukarı bir seviyeye ulaşacaktır.
"ALTIN 2025’İN İLK YARISINDA 3000 DOLARA ULAŞABİLİR”
Altın bir yılda yüzde 40'dan fazla değer kazandı. FED’in sert faiz indirimi sonrasında da rekor seviyelere yükseldi. Jeopolitik gelişmelerin yanında merkez bankalarının da güçlü alımları var. Bu alımlar yeni yılda artarak devam edecek. Bu gelişmeler ışığında 2025’in ilk yarısında ons altının 3 bin dolara ulaşabileceğini düşünüyorum. Bu yükseliş gram altında tarafına da pozitif yansıyacaktır. Döviz kuru ise uzun bir süredir yatay seyrediyor. Yılsonu dolar/TL kurunun 35-36, euro/TL kurunun ise 38 bandında kalacağını düşünüyorum.