'Kira sözleşmelerinde dijital devrim! Artık tüm işlemler e-Devlet kapısı üzerinden yapılacak. Kayıt dışı dönem sona eriyor. Kira anlaşmazlıklarında güvence sağlanıyor ve haksız artışlar engelleniyor. Hem ev sahipleri hem de kiracılar için güvenli bir adım atılmış olacak. Sözleşmeler anlaşmazlık durumlarında kanıt niteliği taşıyacak. Peki sistem nasıl işleyecek? İşte yeni dönemle ile ilgili en çok merak edilen soruların yanıtları...
Hazine ve Maliye Bakanlığı kira kontratlarının e-Devlet'e entegrasyonuyla ilgili çalışmasını tamamladı. Yeni sistem bu hafta itibarıyla resmen kullanıma açıldı. Ancak e-Devlet'e entegrasyonla ilgili ilk aşama devreye alındı. İkinci aşama ise yıl sonunda kullanıma sunulacak. Peki ilk etapta kimler faydalanacak? Sistem nasıl işleyecek?
1-SİSTEM NASIL İŞLEYECEK, VATANDAŞLAR KONTRATLARI NASIL YAPACAK?
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye değerlendiren Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı şu ifadeleri kullandı: “Sistemin işleyişiyle ilgili e-Devlet'te kira sözleşmesi menüsü adından bir menü oluşturuldu. Bu menü uygulama anlamında Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından geliştirildi ve Dijital Dönüşüm Ofisi ile beraber planlandı.
Uygulamada kira sözleşmesi işlemleri başlığında vatandaşlar giriş yaparak kira sözleşmelerini e-Devlet üzerinden hazırlama hizmetinden faydalanabiliyorlar. Uygulama şu an gerçek kişiler için açık, tüzel kişiler hizmetten faydalanamıyor. Şirketler adına kayıtlı yerler veya kiracı şirketler faydalanamıyor. Hizmet üzerinden gerçek kişi, sahibi veya hissedarı olduğu bir taşınmazın kira sözleşmesini oluşturabilir.
Diğer hissedarlar varsa, 10 hissedara kadar sistem üzerinden kira kontratına onay verebilir. Onaylar tamamlandıktan sonra varsa kefillerin onayı yapılabilir. Yoksa da doğrudan kiracıların onayı yapılabilir. Kefiller ve kiracılar da sistem üzerinden sözleşmeyi onaylayabiliyor.
Sistem ilk açılışta ‘mal sahibi olarak kira sözleşmesi mi hazırlamak istiyorsunuz? Kefil olduğunuz bir kontrata kefalet mi vermek istiyorsunuz? Hazırlanmış bir kontratı onaylamak isteyen bir kiracı mısınız?’ şeklinde bunu sormuş oluyor. Hizmetten 18 yaş üzerindeki gerçek kişiler faydalanabilir. Hisseli taşınmazlarda hissedarların 3 gün içinde sözleşmeyi onaylaması gerekiyor.
2-BARKODLU BELGE OLUŞTURULABİLECEK, BU NERELERDE İŞE YARAYACAK?
Kira sözleşmeleri kiracı ve kefillerin üç gün içerisinde sözleşmeyi onaylamaları sonrasında barkodlu bir kira sözleşmesi e-Devlet zaman onaylı oluşturulmuş oluyor. Bu çok önemli bir düzenleme bazı kurumlarda kira kontratının noterden ibrazı gerekiyor. Özellikle yabancılara yapılan kiralamalar başta olmak üzere birçok kurum kira kontratlarını istiyor.
Elektrik, su, doğal gaz gibi aboneliklerin yanı sıra birçok banka vb. kuruşlara kontratların ibraz edilme zorunluluğu olabiliyor. Barkodlu belgenin oluşturulacak olması bürokrasiyi azaltma anlamında çok önemli. Kağıt israfını önleme adına önemli. Kontratlar kurumlara ibraz edilirken imza doğrulaması mümkün değildi. Evrakta sahtecilikle alakalı problemlere neden olabiliyordu. Bu konularda yaşanan sıkıntıları bertaraf edecektir. Kira kontratlarında taraflar her zaman bir araya gelemiyor. Yurt dışında yaşayanlar, hisseli yerlerde kişilerin farklı yerlerde ikamet ediyor olması gibi birçok farklı başlık da bu süreçle beraber bertaraf edilmiş olacak.
3-HER ŞEY SİSTEMLİ BİR ŞEKİLDE KAYIT ALTINA ALINACAK, BUNUN FAYDASI NE?
Kira kontratlarının sistem üzerinden yapılacak olması dijital dönüşümün bir parçası olsa da Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından farklı konu ve başlıklarda düzenlenmeye çalışılıyor. Kira geliri beyannamelerinin eksik verilmesiyle ilgili kaçınmaların önüne geçilmesi düzenlemenin önemli başlıklarından diyebiliriz. 7 milyonun üzerinde kiracı olduğu varsayılan ülkemizde beyanlar 3 milyon seviyesinde bile değil. Kira gelir beyannamelerinin daha etkili ve doğru şekilde verilmesi kapsamında konunun değerlendirildiği söylenebilir.
4-İKİNCİ ETAP NE ZAMAN DEVREYE GİRECEK, KİMLERİ KAPSIYOR?
İkinci etap emlak işletmelerini kapsıyor. Emlak işletmeleri yıl sonunda sözleşme hazırlama ve tarafların onayına sunma rolü ile sürece dahil olacak. Şimdiye kadar kira sözleşmeleri hazırlanırken emlak işletmelerinin büyük bir rolü var. Gayrimenkul kiralanırken kiracı ve mal sahibi arasındaki kira sözleşmelerinde birçok ek madde yazılabiliyor. Emlak işletmesi bunu hazırlayıp mal sahibi ve kiracılara sunarak tarafların bu kontrata imza atmalarına fayda sağlayacaktır.
5-SİSTEM İLERLEYEN SÜREÇTE ZORUNLU HALE GELECEK Mİ?
Sistem şu anda yasal anlamda zorunlu değil. Bu bir başlangıç. Borçlar kanunu ile yapılacak düzenleme ile uygulama ilerleyen süreçte zorunlu hale getirilebilir. E-Devlet üzerinden yapılan sözleşmeler Türk borçlar kanununun 299. ve devamındaki maddelere göre hukuki sonuçlar doğuracaktır. Şu anda zorunlu olmasa da konut kiralamalarında vatandaşlar yeni uygulamayı kullanacaklardır. Emlak işletmelerinin ikinci faz sürecinin hızlı bir şekilde netleşmesi gerekiyor.
6-SİSTEMİN YAYGINLAŞMASI İLERLEYEN SÜREÇTE KİRA FİYATLARI İÇİN ÖNCÜ BİR GÖSTERGE OLUR MU? PİYASAYA YANSIMASI NE OLUR?
Kiralarla ilgili değer haritalarını oluşturur, konutlarda boşluk oranını ortaya çıkarır, ülkemizde kaç kiracı? Kaç kişi kira ödemeden akrabasının evinde oturuyor? Konut arzı eylem planı yaparken bu veriler ciddi anlamda ışık tutuyor olacak. Kiralar yükseliyor mu, düşüyor mu? Doğrudan vergilerin tahsili açısından da çok büyük faydalar sağlayacaktır.
7-MEVCUTTA KİRA KONTRATI OLANLAR E-DEVLET'E GİRİP SÖZLEŞMELERİNİ YENİLEMELİ Mİ?
Böyle bir zorunluluk yok. Kira kontratlarının tekrar yenilenmesi gerekmiyor. Mevcut kira sözleşmeleri taraflar arasında devam eder.”
